In onderstaande analyse wordt een inhoudelijke toelichting gegeven op afwijkingen ten opzichte van de begroting die groter zijn dan € 50.000 op taakveldniveau.
0.10 Mutatie Reserves
Binnen het programma Sociaal Domein was er een voordeel van € 3,7 miljoen. Dit voordeel is onderliggende taakvelden nader toegelicht. Dit voordeel is gedoteerd aan de reserve sociaal domein conform de financiële spelregels.
6.1 Samenkracht en burgerparticipatie
Op het product asielzoekers en statusgerechtigden zit een voordelig effect van € 5,5 miljoen.
Hiervan heeft € 350.000 te maken met de nieuwe wet inburgering. Deze afwijking is zowel aan de lastenkant, als aan de batenkant budgetneutraal te zien. Een bedrag van € 245.000 is ten tijde van de bestuursrapportage niet juist in de begroting (lasten en baten) opgenomen. Daarnaast zijn de uitgaven en ook inkomsten van de middelen die via de Spuk Inburgering ontvangen € 100.000 lager geweest. Aan de batenzijde hebben we een voordeel behaald van € 460.000 door de ontvangen vergoedingen vanuit het COA die we als gemeente krijgen voor de opvang van asielzoekers.
Het grootste voordeel op dit product wordt behaald door de Rijksmiddelen die we hebben ontvangen voor de opvang van de van de Oekraïense vluchtelingen. We hebben een sobere, maar doelmatige aanpak toegepast in onze opvangfaciliteiten. Ondanks dat de ontvangen vergoeding per bed per dag voor de opvang van Oekraïense ontheemden in 2024 naar beneden is bijgesteld, houden we hier middelen op over. Dit betekent dat we zorgvuldig hebben gepland en geïnvesteerd om ervoor te zorgen dat elke euro effectief wordt besteed. Door efficiënt gebruik te maken van middelen konden we de kosten laag houden zonder de kwaliteit van de opvang in gevaar te brengen. We hebben in een eerder stadium ervoor gekozen om panden aan te kopen in plaats van te huren, wat heeft bijgedragen aan het verlagen van de huisvestingskosten.
Aan de inkomstenkant is € 1,0 mio minder ontvangen dan begroot. De werkelijke inkomsten worden bepaald op basis van de beschikbare capaciteit per dag maal het normbedrag. Per saldo is sprake van een overschot van € 5,0 miljoen op de opvang van Oekraïense ontheemden.
Op algemene voorzieningen wmo/jeugd (budget voor ontwikkeling op gebied van preventie) zit een voordelig effect van € 205.000. Vanuit de middelen die we via de NPO-middelen en SPUK Gala in 2024 hebben ontvangen, hebben we diverse initiatieven gefinancierd en blijft er op dit product geld over. Daarnaast zijn er in 2024 zijn verdere voorbereidingen getroffen voor plannen rondom de sociale basis. Dit is binnen de personele capaciteit uitgevoerd en zijn geen inhuurkosten gemaakt vanuit dit budget.
Op welzijn is er een voordeel ontstaan van € 300.000. Dit budget is gericht op de ontwikkeling van lokale activiteiten. Het voordeel van € 300.000 ontstaat op verschillende posten. Op de post welzijn zit een voordeel van € 60.000, dit komt doordat er op het onderwerp eenzaamheid in 2024 geen uitvoering is gegeven. Op het budget van sociale samenhang en wijkopbouw is € 110.000 over. Op de algemene voorzieningen jeugd is er € 35.000 minder uitgegeven, de activiteiten zijn bekostigd uit de NPO middelen die we hebben ontvangen. Ook is er minder uitgegeven aan de dag van de mantelzorger, deze kosten liggen de afgelopen jaren ca. € 35.000 lager dan begroot en daarnaast ontvangen we incidenteel € 30.000 extra vanuit de SPUK GALA.
Op integrale zorg is er een voordeel van € 950.000 aan de lastenkant en hetzelfde bedrag als nadeel aan de batenkant. Het gaat hier om de uitvoering en kosten van het Integraal ZorgAkkoord. Goes treedt hier namens de Zeeuwse gemeenten op als mandaatgemeente en is daarmee ook de ontvanger van de toegekende subsidiegelden. Tot de zomer van 2024 is toegewerkt naar een uitvoeringsplan dat na de zomer door de 13 colleges is vastgesteld. Een groot deel van dit verschil is te verklaren doordat de echte uitvoering gestart is na vaststelling van dit uitvoeringsplan. Hierdoor zijn de projectleiders voor de ketenaanpakken later gestart (200K), bleek de verwachte inzet van sub regionale projectleiders op mentale gezondheid niet nodig naast de Zeeuwse projectleider (€ 200.000), is er nog niet gestart met het onderdeel digitalisering (€ 45.000) en data en monitoring (€ 200.000) en vielen de kosten voor inzet vanuit de mandaatgemeente mee (€ 100.000). Tot slot lopen er nog geen transformatieplannen waar ook het sociaal domein meedoet. Hierdoor zijn ook deze middelen blijven staan (€ 200.000).uitkering. De kosten die gemaakt zijn ten behoeve van het IZA zijn nu in deze jaarrekening verantwoord. Omdat het een SISA-regeling betreft moeten de niet bestede middelen terug naar het Rijk.
6.2 Toegang en eerstelijnsvoorzieningen
Op de toegang en eerstelijnsvoorziening is een overschrijding van € 87.000 op het budget. Deze overschrijding ontstaat met name door het hoge aantal SMI-aanvragen, de overschrijding op dit budget is € 123.000. SMI is een vangnetregeling die gemeenten de mogelijkheid geeft om gezinnen tijdelijk financieel te ondersteunen in de kosten van kinderopvang, dagopvang of buitenschoolse opvang als zij door bepaalde medische of sociale omstandigheden nood hebben aan ontlasting in de zorg voor hun kind(eren). Deze ouder(s)/verzorger(s) hebben daarnaast geen recht op kinderopvangtoeslag vanuit de belastingdienst. Kinderopvang (dagopvang of buitenschoolse opvang) kan dan een tijdelijke oplossing bieden om deze ouder(s)/verzorger(s) te ontlasten en daarmee de ontwikkeling van het kind niet te schaden. SMI is bedoeld voor kinderen van 0 tot 12 jaar. Er mag geen uitsluiting van de doelgroep bestaan op basis van financiële criteria of bij schulden. In het 1e kwartaal 2025 zijn de beleidsregels en werkwijze SMI aangepast en aangescherpt zodat hier meer op gestuurd kan worden. Ook de aanvragers (o.a. GGD, SMWO) zijn meegenomen in de nieuwe regels en zijn we in gesprek met de kinderopvang over de inzet van voorliggende voorzieningen zoals peuteropvang en VVE, dit zal ook de instroom beperken. Daarnaast is er binnen dit taakveld een begrotingspost administratief verkeerd verwerkt, wat een voordeel van bijna € 50.000 oplevert.
6.3 Inkomensregelingen
Per saldo is er op inkomensvoorzieningen aan de lastenkant € 348.000 minder uitgegeven.
De bijstandsuitkeringen (€ -361.000), BBZ-uitkeringen (€-66.000) en IOAW/IOAZ (€ 197.624) fluctueren jaarlijks afhankelijk van de instroom en uitstroom. In 2024 is instroom van statushouders toegenomen, wat een negatief effect heeft op de bijstandsuitkeringen. Daarnaast zijn we in 2024 begonnen met de Basisbanen. Dit is nog in de opstartfase waardoor en budget van € 98.000 nog niet besteed is. Dit bedrag valt vrij in de reserve sociaal domein en zal in 2025-2026 besteed worden.
Op de budgetten voor armoede is een voordelig effect van ca. € 290.000. Er is € 75.000 over op het Volwassenfonds Sport & Cultuur. Bij de start van het Volwassenfonds eind 2023 is een voorschot betaald, waardoor er in 2024 geen kosten gemaakt zijn. Daarnaast is er ook rekening gehouden met een toename van kosten van het Jeugdfonds Sport & Cultuur door de ophoging van de inkomensgrens naar 130%. Deze ophoging heeft echter nog niet geleid tot extra kosten. Verder is een bedrag van € 30.000 gereserveerd voor het SUN-noodhulpbureau. Doordat het bureau nog in de oprichtingsfase is, zijn er nog geen kosten gemaakt. Ook is er structureel een bedrag van € 80.000 over op het armoedebudget doordat diverse kosten op het gebied van schulden inmiddels uit andere budgetten worden bekostigd. Dit gaat om saneringskredieten, schuldhulpverlening aan ondernemers en vroegsignalering. Tot slot is er geld gereserveerd voor enkele ontwikkelingen zoals het 1 kindloket. Deze ontwikkeling is in de voorbereidingsfase en heeft nog niet geleid tot kosten.
Vanuit het minimabeleid blijft in 2024 ca. € 34.000 over. Het overschot op het minimabeleid wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door een overschot op de collectieve ziektekostenverzekering. In 2024 zijn twee nieuwe verzekeringspakketten ingevoerd voor mensen met lage zorgkosten. Deze pakketten zijn goedkoper, waardoor de gemeentelijke bijdrage is gedaald.
Voor schuldhulpverlening was er in de kadernota 2024 budget (€ 80.000) aangevraagd voor de uitbreiding van formatie bij GR de Bevelanden. Dit is in 2024 middels een begrotingswijziging van GR de Bevelanden verwerkt, maar is per abuis dit budget niet ingezet. Ook hebben we via het gemeentefonds extra middelen (€ 87.000) voor vroegsignalering ontvangen voor schuldhulpverlening, maar zijn deze op de stelpost blijven staan. In de bestuursrapportage 2025 en begroting 2026 zullen deze bedragen gecorrigeerd worden en/of op de juiste post worden toegekend. Ook vallen de middelen die we voor de toeslagenproblematiek ontvangen onder schuldhulpverlening. Onze gemaakte kosten achteraf volledig door het Rijk gecompenseerd. Vanuit eerdere boekjaren 2022 en 2023 hebben we ook nog vergoedingen ontvangen. Hierdoor is er nu een voordelig effect van € 340.000.
Er is een voordeel op de baten van € 924.000. Dit wordt veroorzaakt doordat de rijksbijdrage voor de bijstandsuitkeringen hoger was, dan begroot.
6.4 WSW en beschut werk
Op dit taakveld is een positief effect van € 227.000, Dit voordeel is ontstaan doordat we een bedrag van € 157.000 ontvangen hebben vanuit de jaarrekening 2024 van de Betho. Daarnaast hebben we via het gemeentefonds een bedrag van € 70.000 extra ontvangen voor beschut werken. Dit bedrag is in 2024 nog niet besteed.
6.5 Arbeidsparticipatie
Op het product werkgelegenheid zitten de budgetten van de arbeidsmarktregio. Verschillende projecten zijn nog niet afgerond, waardoor de uitgaven en inkomsten niet in 2024 vallen. Per saldo vallen de lagere uitgaven en minder ontvangsten binnen de budgetten van de Arbeidsmarktregio budgetneutraal (€ 1,2 miljoen) tegen elkaar weg.
Re-integratietrajecten vallen ook onder dit taakveld. Hier is in 2024 € 266.000 meer uitgeven dan vooraf begroot. Dit komt door verschillende oorzaken. Hogere tarieven voor de re-integratietrajecten. Meerder medische onderzoeken die ingekocht moeten worden. Een toename van jongeren en statushouders in de bijstand. Tenslotte is er meer inzet van loonkostensubsidies en beschut werk, waardoor ook de begeleidingskosten stijgen.
6.6 Maatwerkvoorzieningen (WMO)
Op de maatwerkvoorzieningen WMO is aan de lastenkant een nadeel van € 237.000. Dit wordt met name veroorzaakt door hogere uitgaven van woningaanpassingen. Deze post is moeilijk te voorspellen en kan jaarlijks behoorlijk fluctueren afhankelijk van het aantal woningaanpassingen dat toegekend wordt.
Daarnaast is er aan de batenkant dit jaar een iets lagere (€ 45.000) eigen bijdrage voor de wmo-maatwerkvoorzieningen ontvangen dan vooraf opgenomen in de begroting. Dit fluctueert jaarlijks.
6.71a Hulp bij het huishouden (WMO)
Het voordeel dat ontstaat bij hulp bij het huishouden komt doordat de werkelijke uitgaven voor zorg in natura in 2024 lager waren, dan aan de voorkant begroot (€ 87.000). Daarnaast zijn er lagere uitgaven op het PGB-budget huishoudelijke hulp (€ 52.000).
6.71b Begeleiding (WMO)
Uit de afrekening van de werkelijke kosten van 2024 blijkt dat er een te hoog bedrag is in de begroting is opgenomen, waardoor er een voordeel ontstaat van € 307.000 op begeleiding
6.71c Dagbesteding (WMO)
Ook bij dagbesteding blijkt bij de afrekening van de werkelijke kosten 2024 dat er een te hoog bedrag is in de begroting is opgenomen, waardoor er een voordeel ontstaat van € 184.000 op dagbesteding.
6.72a Jeugdhulp begeleiding
Het voordeel van € 96.000 komt voor een groot gedeelte (€ 60.000) door lagere uitgaven op het PGB-budget Jeugd. Daarnaast staat er nog € 30.000 op een stelpost gereserveerd vanuit middelen die we via het gemeentefonds hebben ontvangen.
6.81a Beschermd wonen (WMO)
Aan de lastenkant is er op beschermd wonen een voordelig effect van € 105.000. Voor lokale projecten kunnen we het transformatiefonds aanspreken voor financiële middelen of worden er specifieke subsidies aangevraagd, waardoor reguliere beschikbare middelen in 2024 zijn overgebleven.
Vanuit het regiobudget hebben in 2024 een aantal extra budgetten toegewezen gekregen, deze budgetten waren niet vooraf in de begroting opgenomen, waardoor we in totaal € 267.000 meer hebben ontvangen. Het betreft onder andere innovatiefonds daklozen (€ 88.000) en een hoger preventiebudget beschermd thuis (€ 225.000).
6.82a Jeugdbescherming
Via het gemeentefonds hebben we dit jaar extra middelen (€ 77.000) gekregen voor jeugdbescherming. Dit hebben we vooruitlopend op extra lasten gereserveerd op een stelpost en is dit jaar niet besteed.
7.1 Volksgezondheid
Van de GGD hebben we een teruggave ontvangen van € 120.000 vanwege de afrekening vanuit de jaarrekening 2023. Dit was niet in onze begroting opgenomen. Daarnaast zijn de subsidies vanuit de SPUK GALA niet volledig aangevraagd en blijft hier € 42.000 budget op over. Daarnaast zijn op de verschillende posten nog wat kleine voordelen behaald.